I RARE ANGON
Kacrita  ada katuturan satua anak cerik madan I Raré Angon. Kadanin I Raré  Angon, wireh satekané uli masekolah, ia setata geginané ngangonang  ubuh-ubuhan minakadinnyané sampi, kebo, jaran, miwah kambing sadina-dina  uling cerik. Apang tusing med nongosin ubuh-ubuhan ané itep ngamah di  pagpagané, I Raré Angon ngisinin waktu luang sambilanga ngambar di  tanahé, yén napkala ia engsap ngaba buku gambar. Sabilang teka uli  masekolah, I Raré Angon tusing engsap tekén geginané ané pedumanga tekén  reramané. Keto masi ia tusing engsap tekén swadarmané dadi murid,  malajah sadina-dina. Tas sekolahané ané misi buku nutugin ia ngangon.  Kenyel mamaca buku, anggona nylimurang kiap, I Raré Angon nglaut  ngambar. Cacep pesan koné ia ngambar wayang, pemandangan, muah ané lénan  kanti ngon timpal-timpalné sekaa ngangoné. 
Katuju  dina anu, sambilanga nongosin sampi ngambung, I Raré Angon iseng-iseng  koné ngambar anak luh di tanahé. Mara suud ia ngambar, tlektekanga  gambaré ento, “Mimih déwa ratu adi kené jegég gambar anak luh ténénan?  Nah, eda suba usapa pedalem i déwék ngusap.” Kéto koné kenehné I Raré Angon. Gambaré totonan adanina koné baan I Raré Angon I Lubang Kuri.
Lanturang  crita, kocap Ida Anaké Agung sedek malila cita ngrereh burung di  cariké. Gelisin satua, mangkin rauh ida sig tongos I Raré Angoné  ngangon, tur kapanggihin olih ida gegambaran anak istri jegég pesan.  Angob koné Ida Anaké Agung ngaksi gambaré ento, saha ida nauhin para  pangangoné makejang. “Cerik-ceriké, nyén ané ngaé gambaré ené?”, kéto  pitakén ida tekén para pangangoné. Ditu pangangoné ngaturang ané ngambar  ento tuah I Raré Angon.
Mara  kéto pangangken cerik-ceriké, ditu lantas ida ngandika tekén I Raré  Angon, “Raré Angon, saja cening ngaé gambaré ené?”. Kacawis lantas baan I  Raré Angon, “Inggih yakti titiang.” Malih matakén Ida Anaké Agung,  “Dija cening taén nepukin anak luh buka kéné, orahang tekén gelah!”  “Titiang matur sisip Ratu Anak Agung, tan wénten pisan titiang nahen  manggihin jadma marupa asapunika.” “Men, dadi cening bisa ngaé gambar I  Lubang Kuri?”
Matur  malih I Raré Angon sada takut, “Punika sangkaning titiang  ngawag-ngawagin, Ratu Anaké Agung.” Mara kéto pangakuné I Raré Angon,  Ida Anaké Agung tusing koné ngega aturné I Raré Angon, tur ida mabaos,  “Ah, gelah sing ngugu, kema alihang gelah I Lubang Kuri, yan cening  tuara nyidayang, mati palan ceningé!” Kéto Ida Anaké Agung ngancam I  Raré Angon.
Mara  kéto pangandikan Anaké Agung, ibuk lantas kenehné I Raré Angon saha  ngeling sigsigan nglaut ia mulih, sampiné kutanga di pangangonan. Teked  jumahné, takonina koné ia tekén méménné, “Kenapa ja cening dadi  ngeling?” Tuturanga lantas undukné kapandikayang ngalih I Lubang Kuri  tekén Ida Anaké Agung. Mara kéto pasautné I Raré Angon, méménné bareng  sedih minehin unduk pianaknyané.
Kacrita,  jani petengné mara I Raré Angon sirep, lantas ia ngipi, ngipiang  katedunin olih Ida Betara. Di pangipian, Ida Betara koné ngandika tekén  déwéknyané I Raré Angon kéné: “Cening Raré Angon, eda cening sedih, ené  rurungé ngaja kanginang tuut, sinah tepuk cening I Lubang Kuri!” Tuah  amonto pangandikan Ida Betara tekén I Raré Angon énggalan ipun enten.
Mani  semenganné, tuturanga lantas ipianné tekén méménné, tur nglaut ia  morahan lakar luas ngetut buri pangandikan Ida Betara buka isin ipianné.  Répot méménné ngaénang bekel. Di subané pragat, lantas I Raré Angon  majalan. Pajalanné ngaja kanginang, nganti joh pesan koné ia majalan.  Pajalanné tuun gunung menék jurang, megat-megat pangkung, grémbéngan,  ngliwatin margi agung, sagét nepukin lantas ia padukuhan.
Di  padukuhan, kacritayang I Raré Angon lantas singgah sik jeron dané Jero  Dukuh. Jero Dukuh nyapa, “Sapasira Jero Alit, dados mariki paragayan?”  Masaut I Raré Angon, “Inggih titiang I Raré Angon, mawinan titiang  mariki, titiang ngutang déwék, sané mangkin titiang nunas ica ring  jeroné genah madunungan!”
“Nah,  dini cening nongos, apang ada ajaka adin ceningé, pianak Bapané dini  makeengan!” Jero Dukuh ngelah koné oka istri bajang adiri. Kacrita suba  makelo I Raré Angon madunungan sik jeron Dané Dukuhé, ditu lantas  atepanga koné ia ngajak okan danéné. Sedek dina anu, morahan koné I Raré  Angon tekén Jero Dukuh. “Tiang matur ring Jero Dukuh, mawinan tiang  rauh mariki ngutang-ngutang déwék, tiang kapandikayang antuk Ida Anaké  Agung ngrereh anak luh sané madan I Lubang Kuri. Kedeh pisan  pakayunanidané, yan tiang tuara nyidayang ngrereh tur ngaturang ring ida  tiang pacang kapademang antuk Ida.” Mara kéto pasadok I Raré Angon,  ditu lantas dané Jero Dukuh masaur, “Eda cening kéweh, Bapa matujuin  cening tongos I Lubang Kuriné, ditu di muncuk gunungé kaja kangin. Ditu  suba tongosné cening, nanging sengka pesan pajalané kema, krana I Lubang  Kuri kagebag baan soroh buroné ané galak-galak, mapangka-pangka tongos  gebagané.”
 Sesubanné  I Raré Angon kapicain tongos ngalih anak istri ané madan I Lubang Kuri,  nglaut koné ia kapicain soroh buron ané ngebag I Lubang Kuri tekén dané  Jero Dukuh. Baos Jero Dukuh: “Ané tanggu betén macan pageréng, ané  baduuran soroh lelipi né gedé-gedé, ané tanggu duur raksasa dadua luh  muani, ento pangalang-alang anaké kema ngalih I Lubang Kuri”, kéto Jero  Dukuh nerangang tekén I Raré Angon. Buin dané Jero Dukuh ngimbuhin,  “Yadiapin kéto, ené Bapa maang Cening manik sesirep, apang prasida  Cening nganteg ka puncak. Padé di malipetané Cening lantas katangehang,  pét ubera Cening tekén raksasané, ené buin Bapa maang manik  pangalang-alang; manik tiing, manik blabar, manik api, anggon ngentungin  i raksasa. Yan ento tuara nyidayang, ené manik atmané entungin, pedas i  raksasa mati. Nah, kema Cening majalan, eda Cening sumanangsaya!”
 Mara  kéto baos dané Jero Dukuh, nglaut majalan koné I Raré Angon ngaba manik  liu pesan. Suba neked di bongkol gunungé, tepukina koné macan pageréng,  entungina lantas manik sesirep. Ditu pules lantas macané makejang.  Buina mara ia majalan ngamenékang, nepukin koné ia lelipi gedé-gedé,  buin koné entungina sesirep. Pules koné lelipiné makejang. Mara I  Raré Angon ngamenékang, siduur, tepukina raksasa dadua luh muani  nglicak tusing bisa ngoyong. Ditu buin entungina baan manik sesirep,  pules maka dadua raksasané ento.
 Suba  pada pules gebagané makejang, prasida lantas I Raré Angon katemu tekén I  Lubang Kuri. Ngon I Raré Angon tekén warnan I Lubang Kuriné, sajaan  patuh buka goban gegambarané ané gambara di pangangonan. Suba makelo  kamemegan, I Raré Angon  lantas nuturang unduk déwékné nganti teked di tongos I Lubang Kuriné,  sing ja ada lén krana ia kautus olih Anaké Agung. Ajakina lantas I  Lubang Kuri ka negara, bakal katur tekén Ida Anaké Agung. Mara kéto  pangidih I Raré Angon, I Lubang Kuri satinut.
 Gelisin  crita, majalan lantas ajaka dadua nganuunang. Mara sajaan neked basa  tengahang gunungé, bangun koné raksasané maka dadua, pagelur nutug I  Raré Angon. I Raré Angon ngéncolang majalan, sakéwala i raksasa énggal  pesan nutug pajalanné I Raré Angon. Suba paek i raksasa, I Raré Angon  lantas ngentungin raksasané ento manik tiing. Dadi prajani ada tiing  ategal melat pajalan i raksasané. Tiinga tusing dusa baan i raksasa,  tuuka kanti lulus bah bedég punyan tiinga kajekjek. Ditu buin koné  entungina manik blabar baan I Raré Angon raksasané ento. Dadi prajani  ada blabar endut, masi tuuka dogén tekén i raksasa. Buin lantas  entungina manik api, dadi api makobar-kobaran melat pajalan i raksasané.  Ento masi tusing nyidaang ngalangin pajalan i raksasa ngepung I Raré  Angon.
 Jani  kacrita suba paek pesan koné i raksasa ada di durin I Raré Angoné, kadi  rasa ia suba maekin mati kauluh tekén i raksasa totonan. Inget koné ia  tekén déwékné enu ngelah manik buin abesik, manik atmané ento lantas  entungina i raksasa, mati lantas i raksasa makadadua.
 Gelisang  satua, I Raré Angon ajaka I Lubang Kuri jani suba neked di jeron Jero  Dukuh. Katuturan koné pajalané ajaka dadua suba peteng mara neked ditu.  Katuju dané Jero Dukuh sedeng matutur-tuturan ajaka okanné. “Om,  Swastyastu, jero Dukuh”, kéto abetné I Raré Angon. “Om Swastyastu, yé i  cening Raré Angon suba teka, kénkén rahayu pajalané Ning?”, kéto dané  Jero Dukuh nyawis sapetekan I Raré Angon. 
Suba  koné onyang negak, suba pada maan ngidih téh anget maimbuh séla  malablab, ditu dané Jero Dukuh mabaos tekén I Raré Angon, “Nah, Cening  Raré Angon, buin mani semengan kema suba Cening mulih aturang I Lubang  Kuri tekén Ida Anaké Agung. Ené, adin Ceningé I Luh, titipang Bapa tekén  Cening, ajak ia bareng mulih kumah Ceningé, bareng ajahin sapratingkah  anaké makrama di negara!” I Raré Angon sairing baos dané Jero Dukuh,  tumuli ngaturang suksma ring Jero Dukuh.
 Kacrita  mani semenganné di subanné I Raré Angon, okan Jero Dukuhé, muah I  Lubang Kuri mapamit, lantas ajaka onya makalah uli padukuhan, tumuli  makejang nyakupang tangan tekén dané Jero Dukuh. Jero Dukuh mabaos,  “Majalan Cening, dumadak mangguh karahayuan di jalan-jalan, selamet  Cening teked ka negari!” Pajalanné ngamulihang menék jurang tuun  pangkung. Tusing marasa kenyel, mara nyaluk peteng, saget suba teked I  Raré Angon jumahné. Kendel pesan koné méménné. “Duh, rauh Cening pianak  Mémé, pitahen Mémé Cening lakar tuara sida malipetan”. Répot méménné  ngebatang tikeh muah ngaénang yéh anget anggona nyeduhang téh tamiunné.
 Di  subanné pada mategtegan, ditu lantas I Raré Angon nyatua, nuturang  pajalanné luas ngalih I Lubang Kuri, tur maan kurenan okan Jero Dukuh  Sakti. Ditu buin maweweh-weweh liang keneh méménné I Raré Angon saha tan  mari ngaturang suksma ring Ida Hyang Widhi. Buin maninné pasemengan  gati koné I Raré Angon ka puri ngaturang I Lubang Kuri. Angob maduluran  brangti kayun Ida Anaké Agung tekén I Raré Angon, wiréh nyidayang ngalih  I Lubang Kuri.
 Sesubanné  I Raré Angon nyidayang ngaturang I Lubang Kuri ka purian, makayun-kayun  Ida Anaké Agung. “Yan tusing jlema sakti, tuara nyidayang apa ngalih I  Lubang Kuri. Yén jlemané ené baang idup, pedas kagungan i déwéké lakar  juanga, sinah rered kawibawan déwéké. Nah, jani lakar rincikang daya  apanga prasida bakat kapatianné I Raré Angon”, kéto koné pikayun Ida  Anaké Agung ring pikayunan.
 Ditu  lantas Anaké Agung nganikain I Raré Angon apanga ngrerehang ida macan,  “Cai Raré Angon kema Cai buin luas, alihang anaké buka gelah macan, dot  pesan gelah apang nawang macan. Nah, kema Cai énggal-énggal majalan!”
 Mara  kéto pangandikan Ida Anaké Agung, ngembeng koné yéh paningalané I Raré  Angon, wiréh suba ngrasa tekén déwék kaupayain baan Anaké Agung. Mapamit  lantas ia budal.
 Gelisang  satua énggal, suba neked jumah, matakon lantas kurenanné tekén I Raré  Angon, “Beli, kénkén ja dadi masebeng sedih, anak kénkén di puri? Apa  beli dukaina tekén Anaké Agung? Nah té orahang kapining tiang, nyén  nawang tiang prasida matetimbang kapining baat keneh beliné?
 Masaut  I Raré Angon, “Kéné adi, sinah suba baan beli Anaké Agung pedih pesan  tekén beli. Suba beli nyidayang ngalih I Lubang Kuri, jani buin beli  kapangandikayang ngalih macan.”
 Masaut  kurenanné, “Yan bantas akéto, eda beli sanget ngéwehang, né tiang  ngelah manik astagina, paican dané i bapa. Jani tiang ngadakang macan.  “Manik astagina, apang ada macan!”, prajani koné ada macan gedé gati.  Nah, kema suba beli ka puri tegakin macané ené, aturang tekén Ida Anaké  Agung!” Tegakina lantas macané ento ka puri. Teked di puri, sedek Anaké  Agung katangkilin olih panjakidané. Ditu makejang anaké ané tangkil  serab malaib, jejeh pati kaplug palaibné. Ida Anaké Agung pramangkin  jejeh ngetor wau nyingakin macan ané galak tur mamunyi gruéng-gruéng.
 “Gediang-gediang!”  Keto pangandikan Anaké Agung sambilang ida malaib ngapuriang. Gedianga  koné lantas macané ento tekén I Raré Angon, tegakina abana mulih. Teked  jumahné macané ento lantas pastuna tekén kurenanné apang dadi lesung,  dadi lantas macané ento lesung. 
 Buin  maninné, buin koné I Raré Angon kaséngin ka puri, ngandika Anaké Agung  tekén I Raré Angon, “Cai Raré Angon, kema gelah alihang naga, yan cai  tondén maan naga, da cai malipetan mulih!”
 Ngiring  koné I Raré Angon, lantas ia mapamit budal. Teked jumahné morahan koné  ia tekén kurenanné. Ditu lantas kurenanné nyemak manikné. “Manik  astagina apang ada naga!” Ada koné lantas naga gedé pesan, tegakina  lantas nagané tekén I Raré Angon ka puri. Ngokok koné nagané ento  salantang jalan. Suba neked di bancingah, nglépat ikut nagané bakat  pentala koné candi bentaré, aas candi pamedal Ida Anaké Agung. Anaké di  bancingah pada pablesat malaib, takut tekén naga.
 Ida  Anaké Agung mara mireng orta dogén suba ida ngetor, saling ké  ngaksinin, méh ida lemet prajani. Kapangandikayang lantas I Raré Angon  ngediang nagané ento. Mulih lantas I Raré Angon negakin naga. Teked  jumahné nagané ento lantas pantuna tekén kurenanné dadi lu.
 Kacrita  Ida Anaké Agung angob pesan tekén kasaktian I Raré Angoné. Buin maninné  lantas I Raré Angon kandikayang ngalih tabuan sirah. Ditu lantas  kurenanné ngadakang tabuan sirah, ambul guungané gedén umahné, buina  nedeng benbena, pagriyeng inanné galak-galak. Ento koné téngténga tekén I  Raré Angon abana ka puri.
Suba  neked di puri, pesu makejang inan tabuanné, sahasa ngrebut ngacelin Ida  Anaké Agung. Ida Anaké Agung lantas nyelé ati, angganidané beseh  makaukud. Suba suud ngacelin, tabuané lantas nambung. Ditu Ida Anaké  Agung tusing mrasidayang ka pamreman, raris karampa angganidané olih  para pangabihnyané. Upas tabuané nyusup ka anggan Ida Anaké Agung kanti  ida tuara méling tekén raga. Buin maninné lantas ida néwata. Makuug  tangisé di jero puri tan papegatan. Sasampun Ida Anaké Agung séda, I  Raré Angon lantas ka purian ngalih I Lubang Kuri tur lantas ajaka mulih  kumahné. I Lubang Kuri lantas anggona kurenan.
Kacrita  sesédan Ida Anaké Agung, kasub pesan koné kasaktianné I Raré Angon.  Yadiastun ia sakti sakéwala I Raré Angon tusing taén sigug kapining anak  lén. I Raré Angon setata mapitulung tekéning anak lara ané ada di  guminné. Ento makrana makelo-kelo I Raré Angon lantas kadegang Agung  baan panjaké. Sasukat I Raré Angon madeg Agung panjaké trepti,  lingkungané bresih; tusing taén ada banjir, tusing taén ada grubug muah  sakancan isin guminé pada asah-asih lan asuh.



Post a Comment
mari bertukar pikiran dikolom komentar