SIAP IJO SAMBU
Sumberpoto: redbubble.com
Rupanipun  ijo masuku biru, matanipun ireng kadi makukus, muanipun ireng  (mianaan), tegilipun putih semu kuning kadi malem, ikuh manukipun putih.  Kawéntenanné kadi punika, pecak sané dumun wénten ratu lintang wibuh,  mabiséka I Ngurang Rangsasa, Anak Agung ring Pecangakan.
Kabaosang Pecangakan, duaning ring genahé punika kocap pinaka genah paksi Cangak medem.
Ida  Anak Agung Ngurah Rangsasa sakadi parab idané tan wénten pisan  ngamanggehang darma, ida seneng makaklecan. Yan sampun katandes, tan  pisan ida sayang ring raja brana, kantos telas artabranan idané anggén  ida matoh ngulurin daging pakayunan brahmantia. Méh ring asapunapiné,  panegara kantos busananidané sané kari karangsuk taler kaanggén metoh  ring tajén. Punika mawinan tan mari pikayunan idané osiah.
Ri  tatkalaning masa, kocap arinidané sané mabiséka I Ngurah Sawé kadauhin,  kanikayang ngwalinin anggan idané ngambel jagat, santukan Ida Anak  Agung Ngurah Rangsasa mapakayunan pacang makérti ring telenging wanané.  Glisin satua, Ida I Ngurah Sawé, tan tulak ring pakayunan rakanidané.
Kacrita  di sampuné tengah wengi nedeng sepi Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa,  raris mamargi ka alasé. Rauh ring alasé, wénten bukit alit, i rika ida  nangun kérti, mangastawa ring Ida Betara. Mungguing tetujonidané mayasa  sané pinih utama tan wénten tios wantah mangda mrasidayang ida jaya  sajeroning makaklecan. Saking sidi pangastawanidané, wantah asasih  lintang pitung rahina ida mamuja, raris tedun Ida Sanghyang Sambu  nyakala, ngandika ring Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa.
“Ngurah, apa kabuatang Ngurah dini nangun tapa?”
I Ngurah Rangsasa raris macingakan, ulap panyuryanidané, sué-sué raris terang kacingak, i rika wau ida matur saha sembah.
“Naweg  agung sinampura ring bukpadan Paduka Betara, maawinan titiang i riki  nangun tapa, tan wénten tios pangastutin titiang, riantuk kulub titiang  ngempu jagat, ngulurin manah momo, demen dados bebotoh, mapuara lacur  rauhing panegara tambis telas adol titiang. Sané mangkin banget pinunas  titiang ring singgih Betara mangda suéca Paduka Betara micayang kasidian  sadia titiang menang makaklecan!”
Wau  asapunika pinunas I Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu lédang tur  arsa pisan ring kawéntenanidané raris ngandika, “Nah, jani manira maang  Ngurah siap aukud, ento gocék. Yan suba budal walan Ngurahé marupa arta  brana bantas atenga, marérén nyen Ngurah makaklecan, mapan tan wenang  anaké dadi Bupati ngalih kasukan saking matajén!”
Wus  mawuwus asapunika, raris Ida Sanghyang Sambu ngambil watu saha kapuja,  dados ayam ijo biru, mata ireng kadi makukus, tegil putih kadi malem,  bulu manukipun putih, mua ireng. Manuké punika raris kapicayang ring I  Ngurah Rangsasa.
Di sampuné ayamé punika katunas antuk I Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu raris mur ka ambarané tan wénten kanten.
Kacrita  gelisin satua énggal, I Ngurah Rangsasa mangkin budal, sasampuné  nyakupang kara kalih matur suksma ring Ida Sanghyang Sambu duaning  sampun kapicain ayam maules. Sasampuné rauh ring purian, ayamé punika  raris kurung ida ring kurungan kabuat antuk bambu linuih. Siang dalu I  Ngurah Rangsasa mreténin ayamé punika; semeng sampun kagecel, siang  malih kaboréhin antuk kotoran banténg kacampur gedubang. Soréné bongbong  ida sareng para bebotohé ring bencingah jagat Pacangakan.
Di  sampuné ayamé seger, sampun manut kagocék manut urah-arih ayam aduan,  kocap I Ngurah Rangsasa ngadu ayamé ka genah tajén sané ageng, tajén  undangan kabaos. Makéh para bebotoh sané kabinawa rauh ka tajén;  kabinawa mawinan madué jinah makéh; taler kabinawa mawinan madué ayam  seselikan manut wacakan lontar pangayam-ayaman. 
Kacrita  né mangkin I Ngurah Rangsasa duaning ida mawala akidik, matilesang  angga kocap ida nylibsib makta ayam ka tengah kalangané. Ayamé kaseluk  tur kaobong-obongan sareng lawannyané sané saih tanding. Kacrita mangkin  ayam idané sampun polih saih tanding. Tan makéh sangké, I Ngurah mabuat  wantah dasa ringgit. Kalah toh ayam idané duaning mapadu nandingin duén  bebotoh kasub sugihing brana. Sasampun adung wala, wau kalébang ayamé  mapadu. Tan polih mapéngkas meseh ayam I Ngurah Rangsasa sagét sampun  padem kasambut olih ayam paican Ida Sanghyang Sambu.
Satunggal  wénten kaklecan, ayamé adu ida turmaning setata jaya, kantos  mrasidayang budal walan ida sané sampun-sampun. Ri sampuné mawali brana  druén idané, raris ida usan makaklecan. Ayam punika raris kapicayang  ring arinidané Ida Ngurah Sawé. 
Punika  mawinan, yan padé wénten mangkin ayam marupa kadi ring ajeng, kabaos Ijo  Sambu, wiréh matehin warnin ayam paican Ida Sanghyang Sambu. Bukité  sané alit genah Ida Ngurah Rangsasa makérti, kawastanin Bukit Rangsasa,  samaliha mangkin kawangunin pura kawastanin Pura Rangsasa.


